آسیب های پنهان فضای مجازی

گسترش استفاده از اینترنت و فضای مجازی در تعاملات روزمره منجر به ایجاد تغییر در زندگی روزمره افراد به ویژه قشر جوان شده است. جاذبه های این فضا منجر شده افراد ساعات زیادی از روز خود را در این فضا گذرانده و تعاملات در این فضا را جایگزین تعاملات با اعضای خانواده و همسالان خود کنند. این موضوع صدمات جبران ناپذیری را به رشد اجتماعی افراد وارد کرده و ساختار زندگی اجتماعی آنان را تغییر داده است. در این مقاله  برخی از آسیب های پنهان  این فضا که می تواند به زندگی کاربران وارد کند را مو بررس قر می دهیم.

ایجاد نارضایتی های خانواده

یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی که جوامع امروزی به آن مبتلا شده اند، ضعف بنیان خانواده است. بالا رفتن سن ازدواج، افزایش آمار طلاق، سرد شدن ارتباطات عاطفی، نارضایتی از زندگی خانوادگی همگی از مشکلات عمیقی است که دامنگیر خانواده ها شده است. وقتی نگاهی به علل بروز این مشکلات از دیدگاه کارشناسان می پردازیم، می توانیم سهمی را نیز از فضای مجازی مشاهده کنیم.

کارشناسان معتقدند استفاده از این فضا نه تنها باعث تغییر شکل روابط میان اعضای خانواده شده؛ بلکه سطح توقع از زندگی مشترک را نیز تغییر داده است. فرزندان به جای برقراری ارتباط با والدین، سرگرم ارتباطات مجازی و سرگرمی های این فضا شده و از ارتباطات واقعی و آموزش های مورد نیازشان دور شده اند. زوجین این فضا را محلی برای اختلافات خانوادگی شان قرار داده اند و به جای استفاده از نظرات کارشناسان، خود را در معرض راهنمایی های غلط مطرح شده در این فضا قرار می دهند. این فضا حتی زمینه را برای روابط نامشروع و خیانت های میان زوجین باز کرده است. این موارد و موارد بسیار دیگر، همگی ناهنجاری هایی هستند که فضای مجازی زمینه ساز آن بوده است.

اختلال در شکل گیری هویت نوجوانان

هویت یک فرد از سه بعد شخصی، اجتماعی و فرهنگی تشکیل شده است. هویت شخصی، ویژگی های منحصر به فرد یک شخص است. هویت اجتماعی در اثر ارتباط با گروه های مختلف شکل گرفته و متأثر از آن هاست و هویت فرهنگی، باورها و اعتقادات فرد است که از بدو تولد و در اثر تعاملات محیطی در او شکل گرفته است. قرار گرفتن در محیط مناسب خانوادگی، اجتماعی و همسالان منجر به شکل گیری هویتی سالم در یک فرد خواهد شد.

سنین نوجوانی، سنینی است که در آن هویت اصلی فرد شکل می گیرد و متأسفانه اکنون اکثر نوجوانان بیشتر وقت خود را در فضای مجازی و در ارتباط با افراد ناشناس در این فضا می گذرانند. این فضا صحنه ای فرهنگی و اجتماعی است که فرد در آن می تواند خود را در نقش های متفاوت قرار دهد و این امر منجر به چند شخصیتی شدن او خواهد گردید. فضای مجازی فضایی است که هویت شخصی و مشخصات فردی قابل پنهان کردن است و قرار گرفتن در نقش های گوناگون به ویژه در سنین نوجوانی منجر به شکل گیری هویت ناسالم و اختلالات شخصیتی آنان می گردد.

تعارض ارزش ها

از دیگر معضلات فضای مجازی، ورود ارزش ها و فرهنگ غربی به درون خانواده ها و ایجاد تغییر در نظام ارزشی خانواده هاست. نتایج مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که حضور بیش از حد در فضای مجازی منجر به کمرنگ شدن فرهنگ ایرانی اسلامی در درون خانواده ها شده است. این موضوع آسیب های فرهنگی زیادی را به سطح جامعه وارد کرده است

انحرافات و روابط نامشروع در چت روم ها

یکی از مسائلی که در نهی از منکر در جامعه باید به آن توجه کافی شود، منکرات رایج در جامعه است منکراتی که اگر از آنها جلوگیری نشود مانند موریانه روز به روز پایه ها و ستون های اصلی جامعه را نابود می کند و مسلما راهی که این جامعه در پیش می گیرد به ناکجا آباد ختم می شود

پدیده ای به نام فساد و فحشاء در مسنجر های مجازی که امروزه شاهد بروز و ظهور آن در جامعه اسلامی هستیم، مسئله ای که به جرات می توان از آن به فاجعه قرن بیست و یکم نام برد.

مردان و زنانی که شب و روز در مسنجرهای مختلف در فضای مجازی از جمله مسنجر یاهو به دنبال گزینه هایی هستند تا شاید به خواسته های شیطانی خود دست پیدا کنند.

برخی از افرادی که در این مسنجرها حضور دارند تنها با زدن یک کد چند رقمی تمام آرمان ها و اعتقادات اصیل خود را فراموش کرده، حرف هایی را به زبان می آورند و خواسته هایی را مطرح می کنند که هر گز در شأن و منزلت یک انسان نیست چه رسد به شأن و منزلت یک مسلمان. خداوند متعال انسان­ها را از پیروی این وسوسه­ها برحذر داشته می­فرماید: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکر: ای کسانی که ایمان آورده اید، پای از پی گامهای شیطان منهید، و هر کس پای بر جای گام های شیطان نهد [بداند که ] او به زشتکاری و ناپسند وامی دارد. النور ایه ۲۱

رنگ باختن مرزهای عرفی در فضای مجازی

در فضای مجازی همه چیز نسبی است. اخلاق، حرمت‌ها، اصول و قواعد نسبی است. در اینترنت هویت‌ها گم و مخلوط است. مردی با نشانی و دیالوگ زنانه خود را معرفی می‌کند و بر عکس. چیزی که مسلم است این که دنیای مجازی نمی‌تواند مانند فضای واقعی همچون داستان‌سرایی، نمادها و ارزش‌ها را تقویت کند. این یک دنیای جدید است.» این باور علی گرانمایه‌پور، مدرس روزنامه‌نگاری است.

این مساله گاه چنان حاد می‌شود که گاهی زندگی واقعی را نیز به مخاطره می‌اندازد؛ برای مثال آقایی گفته بود همسرش بعد از سال‌ها زندگی مشترک و داشتن سه فرزند می‌خواست جدا شود و به وصال دوست مجازی‌اش برسد، برای این حتی از محل کار اخراج شد و… حتی با این مثال می‌توان پرونده‌ای دیگر گشود و آن این که در این دامگه نت مرز بین خیانت و و وفاداری کجاست؟

 نوری نیا توضیح می‌دهد: بخش قابل توجهی از این گونه روابط را که ویژگی عاطفی نیز به خود می‌گیرند، می‌توان در حوزه ارتباطات بین دو جنس دید. آنجا که این ارتباط بر مبنای ترس و طمع شکل می‌گیرد، به طور عمده خارج از قواعد مرسوم و جاری اجتماعی است و حتی ممکن است در آن بوی خیانت نیز به مشام برسد؛ خیانت به خود، طرف مقابل و کسانی که فرد نسبت به آنها مسئول است و آنها در این ارتباط مجازی حضور ندارند یا از آن آگاه نیستند. حتی آنجا که روابط مجازی در تقابل با قوانین رسمی و منافع کشوری شکل می‌گیرد نیز عنوان خیانت به خود می‌گیرد. به همین دلیل سازمان‌های مسئول با آن برخورد می‌کنند، اما هسته اصلی سخنم متوجه روابط نخست و عاطفی پنهانی است که در فضای مجازی شکل می‌گیرد. این گونه روابط پنهان، غیر از موارد اندکی که در آن نوعی سرکار گذاشتن و اذیت کردن وجود دارد، عمدتا خارج از چارچوب‌های پذیرفته شده عرفی است و همه کم و بیش ناهنجار بودن آن را می‌دانند، ولی به دلایلی مانند ترس از دست دادن موقعیت‌های اجتماعی‌شان یا از دست دادن همین رابطه شکل گرفته و تحت فشارهای اجتماعی واقعی یا به طمع حفظ رابطه موجود پنهان می‌ماند.

علاوه بر این موارد، در محیط‌های مجازی افراد بسیاری از اختلال دو شخصیتی رنج می برند. شخصیت واقعی این افراد با آنچه در پروفایل یا فعالیت‌ها و گفت‌وگوهای خود در فضای مجازی نگاشته‌اند، تفاوت‌های بسیار دارد. این افراد برای ارتباط با دیگران از نقابی مجازی با شخصیتی مجازی استفاده می‌کنند که واقعیت خارجی ندارد. به بیان ساده آنها دروغ می‌گویند هر روز و بسیار. البته بسیاری از کاربران هم خود را با هویت واقعی خود آشکار می‌کنند. به باور نوری نیا این گروه عمدتا در ارتباطاتی حضور دارند که افراد یکدیگر را می‌شناسند یا این آشنایی در آن ضروری است.

فرار از خانه!

فرار از خانه چه دختری نوجوان باشد یا پسری بی‌تجربه، معلول شرایط بسیار است مانند فردی، خانوادگی و اجتماعی. به لحاظ شخصیتی فرد گریزان هم دچار اختلال‌های شخصیتی مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت نمایشی، اختلال شخصیت خودشیفته و… است. صد البته چنین رخداد ناگواری بزرگ‌ترین ضربه به پیکر نهاد خانواده است. اما دیگر نیازی نیست یک نفر درمانده، خاطرات خود را بر جای نهد و چمدان تنهایی خود را ببندد و پای در راهی ناشناخته بگذارد. اینترنت خود راهی دیگر است برای گریز. اعتیاد به فضای مجازی و انزوای شخصیتی را می‌توان نشانه‌های آن دانست. جالب‌تر این که کاربر هر گاه از شخصیت انتزاعی خود در یکی از اتاق‌های گفت‌وگو خسته شد، بی‌درنگ به خانه‌ای دیگر با هویت جدید سرک می‌کشد یا در همان اتاق، تصویری دیگر از شخصیت خود برای دیگران به نمایش خواهد گذاشت. فرار از دنیای مجازی کار سختی نیست. شما وقتی کامپیوتر یا لپ‌تاپ‌تان را خاموش می کنید دیگر کسی کنار شما نیست. آدرس‌تان را عوض می کنید و وارد اتاق‌های گفت‌وگوی قبلی نمی شوید هیچ‌کس نمی‌تواند به شما دسترسی پیدا کند. گاهی زندگی در عین مصیبت‌بار بودن چقدر عزیز و واقعی می‌شود!

… گاهی دلمان برای آدم‌های ساده و یک لبخند تنگ می‌شود، همان‌ها که بوی ناب می‌دهند، همان‌ها که هر صبح و غروب به تماشای آفتاب می‌نشینند.

نتیجه گیری     

اگر افراد اطلاعات کافی درمورد فضای مجازی و معایب ان داشته باشند میتوانند بهترین استفاده را از این فضا کنندمن در این مقاله در مورد بیشتر اسیب ها پنهان فضای مجازی توضیح دادم امید وارم که افرادی که دراین مورد اطلاعات کافی نداشتن با مطالعه این مقاله در این دام ها نیفتند.

 

منابع : تسنیم – خبرفارسی – بیداربین – نشریات جام جم

پشتیبانی : 05132727070